جوان آنلاین: حملات اخیر و اصابت موشک‌های ایرانی به نیروگاه حیفا در سرزمین‌های اشغالی بار دیگر نقش حیاتی زیرساخت‌های انرژی و آسیب‌پذیری کشور‌ها در این عرصه را برجسته ساخت. نیروگاه حیفا با ظرفیتی حدود ۱۰۲۰ مگاوات، نزدیک به ۱۰ درصد برق کل رژیم‌صهیونیستی را تولید و نقشی محوری در ثبات و پایداری شبکه برق شمال سرزمین‌های اشغالی ایفا می‌کند. خروج بخشی از این نیروگاه از مدار در پی حملات موشکی، منجر به خاموشی در مناطقی از اسرائیل شد و بار دیگر هشداری عینی از آثار وابستگی بیش از حد به یک یا چند منبع انرژی بود.
ایران با داشتن دومین ذخایر گازی جهان و تولید حدود ۴/۲ درصد انرژی جهان، اصلی‌ترین تکیه‌گاه خود در تولید برق را روی گاز متمرکز کرده است، به‌طوری‌که بیش از ۸۰درصد برق کشور با سوزاندن گاز در نیروگاه‌های حرارتی تأمین می‌شود. این وابستگی در شرایطی پیش آمده که سال‌هاست کشور با «ناترازی گاز» مواجه است، شکافی فزاینده میان عرضه و تقاضا که طبق پیش‌بینی‌ها تا سال ۱۴۰۹ خورشیدی به حدود ۶۰۹ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
در واقع ادامه این روند به‌معنای تشدید بحران‌های مقطعی، قطع برق، آسیب به صنایع و افزایش هزینه‌های اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی است. وابستگی به گاز نه‌تنها کشور را در حوزه انرژی شکننده کرده، بلکه هرگونه اختلال در تأمین یا حمل‌ونقل گاز می‌تواند تبعاتی دنباله‌دار بر پایداری شبکه برق و زندگی روزمره مردم داشته باشد.
مصرف بالای انرژی و بازده پایین نیروگاه‌ها؛ ضرورت تغییر رویکرد
بازده نیروگاه‌های کشور تنها ۳۷ درصد برآورد می‌شود که فاصله‌ای محسوس با استاندارد‌های جهانی (۴۰ تا ۶۰ درصد) دارد و اتلاف انرژی و هزینه‌های سنگین‌تری را تحمیل می‌کند. افزون بر این، تلفات ۱۵درصدی برق در فرآیند انتقال و توزیع، در حالی که میانگین جهانی آن ۶ تا ۸ درصد است که نشان از وجود معایبی در زیرساخت‌ها دارد.
وابستگی شدید به میدان گازی پارس جنوبی (با سهم ۷۰ درصدی از گاز کشور) و تراکم زیرساختی این میدان نیز آسیب‌پذیری نظام انرژی را در برابر تهدیدات طبیعی یا انسانی (اعم از حوادث یا حملات دشمن) تشدید کرده است، چراکه آسیب به این میدان، نه‌تنها عرضه گاز، بلکه امنیت برق کشور را هم با مخاطره اساسی روبه‌رو می‌کند.
ایران و پتانسیل مغفول انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه خورشیدی
با وجود همه چالش‌ها، ایران جزو کشور‌هایی است که با قرار گرفتن روی کمربند خورشیدی جهان، بیش از ۳۰۰ روز آفتابی و اراضی مناسب، ظرفیتی شایان توجه برای تولید انرژی پاک و ارزان دارد. میزان تابش خورشیدی در ایران به طور میانگین ۵/۵ کیلووات ساعت بر هر متر مربع است که امکان تولید بیش از ۶۰ هزار مگاوات برق خورشیدی را فراهم می‌سازد؛ ظرفیتی که تاکنون بخش بسیار ناچیزی از آن بالفعل شده است.
در حالی که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در دنیا رو به افزایش است، این سهم در سبد برق ایران تنها حدود یک درصد است، یعنی تقریباً ۱/۰ میانگین جهانی. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که تمرکز بر توسعه برق خورشیدی، راهکاری علمی و عملی برای رهایی از بحران‌های فعلی، کاهش آسیب‌پذیری و جهش در امنیت و کیفیت زندگی ایرانیان است.
مزیت‌های راهبردی انرژی خورشیدی برای ایران
افزایش سهم انرژی خورشیدی نه‌تنها تأمین برق ایمن و پایدار را تقویت می‌کند، بلکه مزایایی همچون کاهش هزینه‌های تولید، عدم نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین در بخش انتقال، ایمنی بالا در برابر تهدیدات طبیعی و انسانی و قابلیت توسعه مردمی و محلی را به همراه دارد. همچنین با روند کاهشی قیمت تجهیزات و فناوری خورشیدی، اقتصادی بودن این انرژی بیش از گذشته تثبیت شده و اغلب پنل‌های خورشیدی مدرن با ۲۵ سال ضمانت، سرمایه‌گذاری مطمئنی برای آینده محسوب می‌شوند.
در نهایت برای عبور از بحران‌های پی‌درپی برق و گاز، ایران ناگزیر به اصلاح سیاست‌های انرژی و توسعه هدفمند تجدیدپذیرهاست. حمایت هدفمند دولت، تسهیل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و آگاهی‌بخشی عمومی می‌تواند آینده انرژی کشور را تضمین کند و مانع از وارد آمدن آسیب‌های قابل توجه به اقتصاد و امنیت ملی شود.
